De kroon op het werk van Ruslands onbekende componist
Tijdens het concert op zondag 15 december van het Rietveld Ensemble en hun vrienden, luistert u naar twee weinig gehoorde muziekstukken, van de hand van de Rus Sergei Tanejev, en de Fransman Vincent d’Indy.
Op het eerste gezicht lijken deze componisten weinig op elkaar, maar ze vertonen een aantal opvallende overeenkomsten. Beiden zijn geboren in een adellijke familie waar kunst en cultuur veel aandacht hadden. Zo kregen ze allebei hun eerste pianolessen toen ze vijf jaar oud waren. En beiden ontwikkelden ze een voorliefde voor een muzikale stijl, die niet paste in de traditie van hun eigen land. Tanejev van een vriend en groot bewonderaar van de Westers georiënteerde componist Tsjaikovski, terwijl Vincent d’Indy via zijn compositieleraar César Franck, gegrepen werd door de muziek van Liszt en Wagner. Ook maakten hij, net als Tanejev, carrière als muziekdocent. D’Indy gaf onder meer les aan de Schola Cantorum in Parijs, die hij in 1896 had opgericht.
Enkele jaren daarvoor, componeerde Vincent d’Indy zijn trio voor klarinet, cello en piano. Een lang werk in vier delen, met een totale lengte van ruim een half uur. Echt romantische muziek, met melodieuze klanken en harmonieën, die meer aan Wagner en Berlioz doendenken, dan aan bijvoorbeeld de muziek van Debussy, die in die tijd zijn impressionistische muziekstijl ontwikkelde. D’Indy moest daar trouwens niks van hebben! Met zijn traditionele stijl werd hij overigens een populaire componist, die heel veel publiceerde. Zo stond zijnmuziek destijds op het vaste repertoire van het Concertgebouworkest!
De pianolessen die Tanejev in zijn vroege jeugd al kreeg, hadden grote gevolgen. Toen hij op 19-jarige leeftijd afstudeerde aan het Conservatorium van Moskou, ontving hij een gouden medaille en had hij een carrière als concertpianist in het vooruitzicht. Bij zijn diploma-uitreiking wachtte hem nog een verrassing: een gouden medaille voor het vak Compositie. Vriend en leraar Tsjaikovski had grote bewondering voor zijn smaak en compositie-technisch vakmanschap, terwijl hij ook Tanejev’s kritiek kon waarderen.
Het imposante pianokwintet in g-klein, dat Tanejev helemaal aan het eind van zijn leven schreef (1910-11), wordt wel bejubeld als ‘de kroon op zijn kamermuziek met piano’. Het bevat zowel hartstocht als momenten van reflectie. Aldus een criticus in die tijd.
Zowel de momenten van reflectie als die van uitbundigheid, hoort u in het lange eerste deel, dat zo’n twintig minuten duurt. Dan een quasi scherzo, gevolgd door een thema met variaties, waarin u kennis kunt maken met Tanejev’s technisch meesterschap. In het laatste deel van deze drie kwartier durende compositie, klinkt opnieuw de dramatische toon van het eerste Allegro.
Gekomen aan het eind van het kwintet, hebt u een lange reis gemaakt door de wereld van deze ‘misschien wel meest curieuze componist uit de Russische muziekgeschiedenis’. Hebt u ervan genoten?
Programma
Vincent d’Indy
(1851-1931)
Trio voor klarinet , cello en piano
Sergei Taneyev
(1856-1915)
Pianokwintet
Uitvoerenden
Henry Kelder, piano
Elisabeth Perry, viool
Lev Bogino, viool
Richard Wolfe, altviool
Matthias Naegele, cello
Nancy Braithwaite, klarinet
Kaarten voor dit concert kunt u bestellen via deze links of aan de zaal.
https://www.onlineticketsverkopen.nl/beheer/winkel/2751 .
Datum volgende concert
Het volgende concert in de serie ‘Kamermuziek onder de Dom’, geven de leden van het Rietveld Ensemble op zondag 9 februari 2025, opnieuw in de Marnixzaal in het gebouw van de voormalige Utrechtse Muziekschool, op Domplein 4-5 in Utrecht. Het heeft als titel ‘Romantische klanken voor vier, vijf en zes strijkers’.